1.3 Beleidsmatig beeld Zomernota
De Zomernota geeft een beleidsmatig beeld van de voortgang van de uitvoering van de Begroting 2021. We doen dit op basis van de structuur van de programmabegroting. In de Programmabegroting zijn in totaal 46 beleidsdoelen opgenomen, verdeeld over 9 programma’s en het Overzicht Overhead. De onderstaande tabel geeft een samenvatting van de stand van zaken per programma. In hoofdstuk 4 volgt een nadere toelichting bij de doelen waar er afwijkingen ten opzichte van de begroting zijn.
|
|---|
Ruim 80% van de voorgenomen doelen van 2021 worden naar verwachting gehaald conform planning en budget. Daarbij ligt veel van de voorgenomen realisatie pas in het tweede deel van 2021. Ruim 400 miljoen van de totale lasten wordt in het najaar van 2021 gerealiseerd.
- Op basis van de huidige stand van zaken schatten we in dat we bij 89% van de beleidsdoelen de activiteiten uitvoeren die we ons hadden voorgenomen. Bij 11% is (lichte) bijsturing gewenst. Bij 75% van de beleidsdoelen blijven we binnen de voorgenomen planning. Bij 22% van de beleidsdoelen is bijsturing gewenst om de planning te behalen.
- Voor sommige activiteiten (en bijbehorend budget) zal dit net naar verwachting de jaargrens van 2021 overschrijden. In een enkel geval verwachten we dat er meer fundamentele bijsturing op de planning nodig is.
- We verwachten bij 89% van de beleidsdoelen binnen het budget te blijven. In het laatste planning- en controlproduct van dit jaar, de Slotwijziging, zullen we op de beleidsdoelen waar we niet binnen het budget blijven bijstellingen voorstellen.
Beeld per programma
De opgaven en uitdagingen vragen om slimme oplossingen, een nieuwe manier van werken en een integrale blik. Op deze manier werken we met elkaar verder aan de beleidsdoelen uit de Begroting 2021. We hebben in 2021 veel goede stappen gezet om onze ambities te behalen. Waar beleidsdoelen niet op schema liggen, heeft dit vaak te maken met externe factoren. Zo zijn er wetten uitgesteld, is het aantal aanvragen door inwoners en ondernemers voor subsidies en dergelijke anders dan verwacht, of vallen schadebedragen door externe factoren anders uit dan vooraf ingeschat. Daarnaast is er voor een aantal beleidsdoelen die achterlopen een relatie met gevolgen van de COVID-19-pandemie.
Onderstaand wordt het beleidsinhoudelijke beeld per programma geschetst.
Ruimtelijke ontwikkeling
Met het vaststellen van de provinciale Omgevingsvisie en interim verordening in maart 2021 is onze focus voor de komende jaren vastgesteld. Ook is hiermee de basis gelegd om verder met de instrumenten uit de Omgevingswet aan de slag te gaan. Door uitstel van de Omgevingswet tot 1 juli 2022 zijn projecten en activiteiten onder het beleidsdoel De ruimte voor maatschappelijke ontwikkelingen is in goede balans met de Utrechtse kwaliteiten vertraagd. Daarnaast is er bij de Omgevingsagenda Noordwest voor gekozen om bestuurlijk wat meer tijd te nemen om tot een kwalitatief goed en gedragen product te komen.
De beleidsdoelen De gebiedsontwikkeling is integraal en gericht op efficiënte en kwalitatief hoogwater ruimtegebruik en Stimuleren integrale (gebieds)ontwikkeling kennen veel invloeden van externe partijen. Zo zijn er veel bezwaar- en beroepsprocedures. Ook wordt er door gemeenten een groot beroep gedaan op de flexpool-middelen voor extra capaciteit en financiële ondersteuning van gebiedsontwikkeling.
Landelijk gebied
In mei 2021 is de Aanpak Biodiversiteit in Stad en Dorp vastgesteld. Een mooie mijlpaal om verder te werken aan het versterken van de bestaande natuur in de gebouwde omgeving en het toevoegen van nieuwe natuur. Dit draagt bij aan het beleidsdoel De kwaliteit van de natuur is goed/divers en veerkrachtig. De investeringen van dit beleidsdoel zijn hoger dan voorzien doordat de faunaschade hoger is dan vooraf verwacht. De verwachting is lastig in te schatten door onberekenbare factoren als het voorjaarsweer, het aantal ganzen en de droge stofprijs van gewassen. Bij de ambitie van Het natuurnetwerk (NNN) is robuust (ontwikkeld) loopt de aanleg van nieuwe natuur achter. Vergunningaanvragen zijn complex en een grote terreineigenaar heeft uitstel gevraagd vanwege gebrek aan personele capaciteit. We kijken nadrukkelijk op welke wijze we onze instrumentenkoffer moeten opladen of aanpassen om de achterstand in te lopen. De aanleg van natuur wordt ook bemoeilijkt door de toenemende druk die op de gronden ligt. Er is behoefte aan woningbouw, recreatie, energie, infrastructuur en natuur.
Het beleidsdoel Duurzaamheid is een substantieel onderdeel van de Utrechtse landbouw loopt achter. Er hebben zich minder eigenaren en ondernemers aangemeld bij de plattelandcoaches dan verwacht. Extra communicatie over de plattelandscoaches zal naar verwachting in 2022 tot extra aanmeldingen leiden.
Bodem, water en milieu
In 2021 is er beleidsmatig veel aandacht voor de veenweiden. In het voorjaar is het Koersdocument van de Regionale Veenweiden Strategie Utrechtse veenweiden vastgesteld. Hiermee is een mooie stap gezet om verder te werken aan de opgaven in de veenweiden gebieden. Vanuit het programma Bodemdaling zijn de voorbereidingen volop bezig om de komende jaren de maatregelen voor bodemdaling uit te voeren. Omdat in 2021 nog geen uitvoering gerealiseerd wordt, loopt het beleidsdoel ‘de bodemdaling en broeikasuitstoot in het veenweidengebied is verminderd’ voor 2021 achter. Dit wordt de komende jaren echter ingehaald. De andere beleidsdoelen in dit programma lopen goed op schema.
Energietransitie
In het eerste half jaar van 2021 is in het programma Energietransitie veel aandacht uitgegaan naar de afronding van en besluitvorming over de drie Regionale Energie Strategieën U16, Amersfoort en Foodvalley. Ook is er veel ondersteuning geleverd aan gemeenten en initiatiefnemers bij duurzame energie-initiatieven.
De realisatie, planning en het budget van het programma Energietransitie verloopt zoals verwacht. Bij de beleidsdoelen De opwekking en beschikbaarheid van duurzame energie in de provincie Utrecht is sterk toegenomen en De energietransitie is haalbaar, betaalbaar en innovatief zijn subsidies een belangrijk (sturings-)instrument om de doelen van de provinciale energietransitie te behalen. Voor beide beleidsdoelen is de verwachting dat er zeker nog subsidieaanvragen worden gedaan tot aan het einde van het jaar. Aan de andere kant is al bekend dat twee forse subsidieaanvragen niet ingediend zullen worden.
Bereikbaarheid I - Algemeen
De coronacrisis is van invloed op hoe en hoe veel onze inwoners zich verplaatsen. Bijvoorbeeld door de oproep tot thuiswerken, thuisonderwijs en thuisstuderen. In het voorjaar van 2021 was de automobiliteit en het aantal reizigers in het Openbaar Vervoer nog steeds laag. Dit is terug te zien in het verloop van het beleidsdoel Het aantal verkeersdoden en gewonden is laag. Als gevolg van de coronacrisis zien we dat er in de provincie Utrecht minder verkeersslachtoffers zijn. Vanwege het thuisonderwijs was er minder vraag naar de provinciale verkeerseducatiepakketten. Ook zijn er minder subsidies aangevraagd voor projecten die de verkeersveiligheid bevorderen. Op de andere beleidsdoelen zijn deze ontwikkelingen minder van invloed geweest. Daarin valt op dat er een flink aantal subsidies zijn aangevraagd om de fietsinfrastructuur te verbeteren en de uitvoering van de snelfietsroutes op schema liggen.
.
Bereikbaarheid II – Openbaar Vervoer
Het programma Bereikbaarheid II – Openbaar Vervoer kent als beleidsdoel tevreden OV-reizigers en een efficiënt ingericht openbaar vervoer. De realisatie, planning en uitgaven van dit beleidsdoel verlopen zoals verwacht. Er is momenteel weer een stijgende trend zichtbaar in het OV-gebruik. De verwachting is dat deze stijging doorzet en positief van invloed is op de reizigersinkomsten. Dit herstel en het feit dat de beschikbaarheidsvergoeding voor het openbaar vervoer (BVOV) tot september is verlengd. We verwachten dat er waarschijnlijk in 2022 geen rekening meer gehouden hoeft te worden met afschalingsscenario’s in het openbaar vervoer.
Cultuur en erfgoed
Deze zomer is de werelderfgoedstatus verleend aan de Hollandse Waterlinies. Waterlinieprovincies- en gemeenten hebben zich hiervoor jarenlang ingezet. Dit besluit en resultaat zijn een mooie bevestiging en erkenning van het beleidsdoel De Hollandse waterlinies zijn een belangrijke drager van een aantrekkelijke ruimtelijke kwaliteit. De gevolgen van de coronacrisis zijn in de cultuursector aanzienlijk. Het beleidsdoel ‘de culturele infrastructuur is sterk’ is dan ook oranje gekleurd. Als gevolg van de coronacrisis is de toegankelijkheid van de bibliotheken het eerste half jaar van 2021 beperkt geweest. Ook hebben een aantal festivals die door de provincie worden gesteund niet plaats gevonden. Met het oog op de onvoorspelbaarheid van het coronavirus, wordt voorgesteld geld te reserveren om als het nodig is ook in 2022 en 2023 met het Steunpakket Cultuur & Erfgoed adequaat in te spelen op onverwachte gevolgen als gevolg van de COVID-19-pandemie.
Economie
De besluitvorming van Provinciale Staten over de Human Capital Agenda / Utrecht Talenten Alliantie in juni 2021 is een mooie mijlpaal voor het programma Economie. Er kan nu een start gemaakt worden met de uitvoering van de agenda. Hiermee krijgt het beleidsdoel Het bedrijfsleven en werknemers zijn toegerust op de toekomst een praktische impuls. Hoewel er al veel activiteiten zijn opgestart, wordt niet al het budget dat begroot is voor 2021 besteed. De financieringsregeling is pas in oktober gereed. Het voorstel is daarom om voor dit beleidsdoel geld over te hevelen naar 2022.
Bij recreatie vraagt de besluitvorming over de toekomst en transitie van het Recreatieschap Midden Nederland aandacht. Dit complexe proces met veel stakeholders vraagt zorgvuldigheid en is daardoor vertraagt. Ook de besluitvorming van het nieuwe programma Recreatie en Toerisme is vertraagd door het uitstellen van de Omgevingswet. Deze twee ontwikkelingen zijn van invloed op de voortgang van het beleidsdoel De bezoekerseconomie is sterk en de toeristisch recreatieve structuur wordt beter benut.
Bestuur
Voor een goed bestuur is een goede samenwerking een voorwaarde. De vaststelling van het programma Sterk Utrechts Bestuur door de Staten dit voorjaar, betekent een impuls op de uitvoering van het beleidsdoel ‘de regionale slagkracht is sterk (ook over bestuurlijke grenzen heen)’. Ook het opstellen van het Utrechts Aanbod aan het kabinet is een concreet voorbeeld waarmee invulling wordt gegeven aan dit beleidsdoel.
Als gevolg van de beperkingen die de coronacrisis met zich meebracht heeft de Dag van de Integriteit niet plaats gevonden. Wel is er een digitale workshop Morele oordeelsvorming en een workshop Integriteit georganiseerd. Voor het beleidsdoel Gemeenten, gemeenschappelijke regelingen en waterschappen functioneren goed conform de wet geldt dat de Interbestuurlijk Toezicht informatieverordening nog niet geactualiseerd is. Dit is van invloed op de voorgenomen planning en realisatie van dit beleidsdoel.
Overzicht Overhead
Het verbeteren van de bedrijfsprocessen heeft zowel bestuurlijk als ambtelijk continu de aandacht. Daarbij heeft het afgelopen jaar nieuwe situaties met zich meegebracht, zoals hybride vergaderen en werken. De beleidsdoelen De provinciale organisatie is daadkrachtig, wendbaar en duurzaam en De communicatie is goed en modern zijn op orde.
Het verbeterprogramma Bedrijfsvoering is wat later gestart dan beoogd, waardoor het beleidsdoel De basisorganisatie voor financiën en bedrijfsvoering is sterk en goed toegerust’ uit de planning loopt. Ook het beleidsdoel De beheersing van de organisatie door het management en bestuur is optimaal loopt achter op de planning. Dit komt omdat de rechtmatigheidsverantwoording door GS landelijk een jaar later wordt ingevoerd. Onze eigen interne activiteiten die hiermee samenhangen kunnen pas uitgevoerd worden na de landelijke invoering.